13 KiB
| title | description | published | date | tags | editor | dateCreated |
|---|---|---|---|---|---|---|
| دماوند | پارچ موبایل (دماوند) | true | 2025-02-09T12:07:24.928Z | پارچ لینوکس, پارچ موبایل | markdown | 2025-02-09T11:27:19.377Z |
پارچ موبایل (اسم رمز: دماوند)
پارچ موبایل (با اسم رمز دماوند) یک توزیع لینوکس برای گوشی‌های هوشمند است که به‌عنوان نسخه‌ی موبایلی پارچ لینوکس توسعه یافته است. پارچ لینوکس (مخفف پرشین آرچ) خود یک توزیع آرچ بیس است که با هدف ایجاد یک سیستم‌عامل مینیمال، انعطاف‌پذیر و سبک برای کاربران فارسی‌زبان و توسعه‌دهندگان لینوکس ساخته شده است.
پارچ موبایل همان ایده‌ها و اصول پارچ لینوکس دسکتاپ را به دنیای موبایل می‌آورد و به کاربران اجازه می‌دهد که از یک سیستم‌عامل کاملاً متن‌باز و مینیمال روی گوشی‌های هوشمند خود استفاده کنند. این پروژه از کرنل مین‌لاین (Mainline Kernel) بهره می‌برد و تلاش دارد تا جایگزینی آزاد برای سیستم‌عامل‌های بسته‌ی موبایلی ارائه کند.
توسعه و پشتیبانی
پارچ موبایل توسط جامعه‌ی پارچ لینوکس توسعه داده می‌شود و در حال حاضر در مراحل اولیه‌ی توسعه قرار دارد. مانند پروژه‌های مشابهی نظیر PostmarketOS و Mobian، این توزیع هنوز در حال تکمیل ابزارهای لازم برای یک تجربه‌ی پایدار روی گوشی‌های موبایل است. هدف این پروژه، ارائه‌ی یک محیط کاملاً متن‌باز، انعطاف‌پذیر و کنترل‌شده توسط کاربر است که به کاربران اجازه می‌دهد بدون وابستگی به سیستم‌عامل‌های بسته، از یک لینوکس واقعی روی موبایل خود استفاده کنند.
پارچ موبایل بر پایه‌ی آرچ لینوکس ساخته شده و از مدیریت بسته‌ی Pacman بهره می‌برد. این یعنی کاربران می‌توانند همان تجربه‌ی مدیریت بسته‌ی آرچ را روی موبایل خود داشته باشند و از مخازن گسترده‌ی نرم‌افزاری آن استفاده کنند.
تاریخچه توسعه
پارچ موبایل در ابتدا به عنوان یک انشعاب از پارچ آرم که در سال ۱۴۰۲ ایجاد شد در تیم پارچ مورد بحث قرار گرفت و در انتهای سال ۱۴۰۲ بر روی PocoPhone F1 با استفاده از کرنل پست‌مارکت او اس اجرا شد.
سپس در سال ۱۴۰۳ پارچ موبایل بر روی دستگاه‌هایی نظیر Poco X3 Pro و همچنین PinePhone نیز اجرا شده و اکنون به عنوان یک بخش جدی از اکوسیستم پارچ درحال توسعه است.
ویژگی‌ها و قابلیت‌ها
پارچ موبایل ویژگی‌هایی را ارائه می‌دهد که آن را از سایر سیستم‌عامل‌های موبایلی متمایز می‌کند:
۱. کرنل مین‌لاین
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های پارچ موبایل، استفاده از کرنل مین‌لاین است. برخلاف بسیاری از توزیع‌های لینوکسی موبایل که از کرنل‌های قدیمی و دستکاری‌شده‌ی اندروید استفاده می‌کنند، پارچ موبایل از کرنلی بهره می‌برد که به‌صورت مستقیم در پروژه‌ی اصلی لینوکس مین‌لاین توسعه می‌یابد. این باعث بهینه‌سازی بهتر، پایداری بیشتر و امنیت بالاتر در مقایسه با کرنل‌های بسته و قدیمی می‌شود.
۲. سیستم‌عامل مینیمال و سبک
مانند نسخه‌ی دسکتاپ پارچ لینوکس، پارچ موبایل نیز یک توزیع مینیمال و سبک است که به کاربران اجازه می‌دهد کنترل کاملی روی سیستم داشته باشند. هیچ‌گونه بسته‌ی غیرضروری یا نرم‌افزارهای اضافه به‌صورت پیش‌فرض نصب نیست و کاربر می‌تواند سیستم خود را دقیقاً مطابق نیازهایش شخصی‌سازی کند.
۳. مدیریت بسته‌ی Pacman
همانند آرچ لینوکس، پارچ موبایل نیز از مدیریت بسته‌ی Pacman استفاده می‌کند که یکی از سریع‌ترین و قوی‌ترین مدیر بسته‌ها در دنیای لینوکس است. این امکان باعث می‌شود کاربران بتوانند به‌راحتی بسته‌های مورد نیاز خود را نصب و به‌روزرسانی کنند.
۴. انعطاف‌پذیری بالا و پشتیبانی از شخصی‌سازی
پارچ موبایل به کاربران پیشرفته این امکان را می‌دهد که سیستم‌عامل خود را کاملاً مطابق میلشان تنظیم کنند. کاربران می‌توانند **میزکارهای مختلف، بسته‌های نرم‌افزاری دلخواه را روی گوشی خود اجرا کنند.
پشتیبانی از دستگاه‌ها
در فاز اولیه، پارچ موبایل به‌طور رسمی برای ۵ دستگاه مین‌لاین عرضه خواهد شد. این دستگاه‌ها به‌گونه‌ای انتخاب شده‌اند که از کرنل مین‌لاین پشتیبانی کنند و بتوانند بهترین تجربه‌ی ممکن از پارچ موبایل را ارائه دهند.
در آینده، کاربران خواهند توانست پارچ موبایل را از طریق PostmarketOS یا Mobian روی دستگاه‌های دیگر پورت کنند. این یعنی اگر دستگاه شما به‌صورت رسمی پشتیبانی نشود، همچنان می‌توانید با کمی کار روی آن، پارچ موبایل را اجرا کنید.
مقایسه با پروژه‌های مشابه
پارچ موبایل در دسته‌ی توزیع‌های لینوکس موبایلی متن‌باز قرار می‌گیرد که هدفشان ارائه‌ی جایگزینی برای سیستم‌عامل‌های بسته مانند اندروید و iOS است. برخی از پروژه‌های مشابه عبارتند از:
- PostmarketOS – یک توزیع لینوکس سبک برای موبایل که بر پایه‌ی Alpine Linux ساخته شده است.
- Mobian – نسخه‌ی موبایلی Debian که برای گوشی‌های لینوکسی توسعه داده شده است.
- Ubuntu Touch – توزیعی از اوبونتو که برای موبایل توسعه یافته اما بر پایه‌ی کرنل‌های اندرویدی است.
برخلاف برخی از این پروژه‌ها، پارچ موبایل کاملاً آرچ بیس است و از مدیریت بسته‌ی Pacman و مخازن رسمی آرچ لینوکس بهره می‌برد. همچنین، استفاده از کرنل مین‌لاین آن را به گزینه‌ای آینده‌نگرانه‌تر تبدیل می‌کند.
ویژگی‌های اختصاصی پارچ موبایل
پارچ موبایل علاوه بر ویژگی‌های استاندارد یک توزیع آرچ بیس، مجموعه‌ای از ابزارهای اختصاصی را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد که تجربه‌ی کاربری را به سطح بالاتری می‌برد.
۱. پاستور (PaStor) – استور رسمی پارچ لینوکس
پاستور (PaStor) استور اختصاصی پارچ لینوکس است که امکانات پیشرفته‌ای را برای مدیریت و نصب نرم‌افزارها در اختیار کاربران قرار می‌دهد. برخلاف سایر توزیع‌های لینوکسی که فقط یک روش محدود برای نصب برنامه دارند، پاستور از چندین منبع مختلف پشتیبانی می‌کند:
✅ AUR Support – امکان نصب مستقیم بسته‌های AUR (Arch User Repository)، مشابه تجربه‌ی نسخه‌ی دسکتاپ آرچ لینوکس.
✅ Downgrade Support – امکان بازگشت به نسخه‌های قدیمی‌تر برنامه‌ها در صورت نیاز.
✅ F-Droid Support for Waydroid – پشتیبانی از مخزن F-Droid برای نصب برنامه‌های اندرویدی روی Waydroid.
✅ Flatpak Integration – اجرای نرم‌افزارهای Flatpak به‌صورت ایزوله و مستقل از سیستم.
✅ Sideloading – امکان نصب مستقیم بسته‌های نرم‌افزاری بدون نیاز به مخازن آنلاین.
✅ AppImage Support – پشتیبانی از فرمت AppImage برای اجرای برنامه‌ها بدون نیاز به نصب.
۲. ParchBootstrap – ابزاری برای ساخت ایمیج‌های نصب‌پذیر
یکی دیگر از ابزارهای اختصاصی پارچ موبایل، ParchBootstrap است. این ابزار به کاربران و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا ایمیج‌های سفارشی‌شده‌ی پارچ موبایل را ایجاد کنند و آن را روی دستگاه‌های مختلف نصب کنند.
🔹 ویژگی‌های ParchBootstrap:
- ساخت ایمیج‌های نصب‌پذیر از پارچ موبایل برای استفاده در دستگاه‌های مختلف.
- پورت کردن پارچ موبایل روی گوشی‌های جدید با کمترین تغییرات ممکن.
- ساخت نسخه‌های سفارشی متناسب با نیاز کاربران.
ParchBootstrap این امکان را می‌دهد که کاربران و توسعه‌دهندگان، نسخه‌ی مخصوص خود از پارچ موبایل را ایجاد کنند و آن را روی دستگاه‌های مختلف تست و اجرا کنند.
وضعیت کنونی و برنامه‌های آینده
پارچ موبایل هنوز در مرحله‌ی توسعه‌ی فعال قرار دارد. ابزارهای اصلی مورد نیاز برای اجرای این سیستم‌عامل روی موبایل در حال تکمیل شدن هستند و جامعه‌ی پارچ لینوکس در حال کار بر روی بهینه‌سازی عملکرد، درایورها و پشتیبانی از سخت‌افزارهای بیشتر است.
در آینده، تیم توسعه‌ی پارچ موبایل قصد دارد:
- پشتیبانی از دستگاه‌های بیشتر را اضافه کند.
- محیط‌های کاربری مختلف را برای استفاده روی موبایل بهینه‌سازی کند.
- ابزارهای مدیریت سیستم موبایلی را بهبود بخشد.
- مستندات و راهنماهای پورت کردن سیستم به دستگاه‌های جدید را منتشر کند.
چگونه می‌توانیم کمک کنیم؟
پارچ موبایل یک پروژه‌ی متن‌باز و جامعه‌محور است. اگر شما یک توسعه‌دهنده، تستر یا علاقه‌مند به لینوکس موبایلی هستید، می‌توانید در توسعه‌ی این پروژه کمک کنید. برخی از راه‌های مشارکت:
- تست و گزارش باگ‌ها
- کمک در توسعه و بهینه‌سازی کرنل و درایورها
- مستندسازی و نوشتن راهنما برای کاربران جدید
- ایجاد پورت‌های جدید برای دستگاه‌های دیگر
برای پیوستن به پروژه، می‌توانید به مخزن رسمی پارچ موبایل در گیت‌لب پارچ یا کانال‌های ارتباطی جامعه‌ی پارچ لینوکس مراجعه کنید.